PROGRAM PROFILAKTYKI

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

1. Podstawa prawna programu
2. Cele i zadania programu profilaktyki
3. Potrzeby rozwojowe uczniów
4. Diagnoza problemów – zagrożenia dla dzieci i ich rodzin
5. Plan realizacji działań
6. Obowiązki osób odpowiedzialnych za realizację programu profilaktyki
7. Instytucje wspierające szkołę w działaniach profilaktycznych
8. Ewaluacja programu

WPROWADZENIE

Specyfika czasów, w których żyjemy, to przyspieszone tempo przemian, nie zawsze harmonijnych. Zwiększyła się liczba czynników destrukcyjnych oddziałujących na dzieci i młodzież, nie mających w pełni jeszcze ukształtowanej hierarchii wartości, stojących wobec wyborów i decyzji bardzo złożonych i skomplikowanych. Skutkiem czego stale wzrasta liczba osób przejawiających dysfunkcje rozwojowe oraz poszukujących wsparcia w trudnych sytuacjach życiowych. Aby przeciwdziałać temu zjawisku, konieczne jest podejmowanie na terenie szkoły wielopoziomowych działań profilaktycznych gdyż:

• szkoła wypełnia znaczną część aktywnego życia dzieci i młodzieży,
• szkoła jest miejscem intensywnego rozwoju w zakresie funkcjonowania interpersonalnego i społecznego w grupie rówieśniczej,
• szkoła jest miejscem działalności zadaniowej uczniów, a wiec ujawnia lub wręcz wyzwala trudności dzieci i młodzieży związane z przyjmowaniem odpowiedzialności za własne życie,
• szkoła jest miejscem konfrontacji autorytetów i kształtowania się poczucia własnej tożsamości ucznia,
• szkoła pozwala na łatwy dostęp do środowiska dzieci i młodzieży i sprawną organizację prowadzonych oddziaływań.

Szkolny program profilaktyki to program profilaktyki środowiskowej, to znaczy taki, w którym obiektem działań jest całe środowisko szkolne- uczniowie, rodzice i opiekunowie, nauczyciele, instytucje wspomagające szkołę w tych działaniach: policja, specjaliści z Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej, Ośrodki Pomocy Społecznej.

Profilaktyka to proces, który wspiera zdrowie przez umożliwienie ludziom uzyskania pomocy potrzebnej im do konfrontacji ze złożonymi, stresującymi warunkami życia oraz przez umożliwienie jednostkom osiąganie subiektywnie satysfakcjonującego, społecznie akceptowanego, bogatego życia (Z. Gaś, 1997).

Zapobieganie uzależnieniom może dokonywać się na różnych poziomach. W związku z tym wyróżnia się profilaktykę pierwszorzędową, drugorzędową i trzeciorzędową.

Profilaktyka pierwszorzędowa to działanie mające na celu: z jednej strony – promocję zdrowia i przedłużenie życia człowieka, zaś z drugiej zapobiegania pojawianiu się problemów związanych z zachowaniami dysfunkcjonalnymi. Szczególnie wyraźnie akcentuje się tutaj budowanie i rozwijanie różnorodnych umiejętności radzenia sobie z wymogami życia, albowiem deficyty w tym zakresie są powszechnie spotykane w populacji osób dysfunkcjonalnych. Równie ważne jest dostarczanie rzetelnych informacji, dostosowanych do specyfiki odbiorców.

Profilaktyka drugorzędowa ma na celu ujawnianie osób o najwyższym ryzyku dysfunkcjonalności oraz pomaganie im w redukcji tego ryzyka (a więc zapobieganie rozwojowi zaburzeń).

Profilaktyka trzeciorzędowa rozumiana jest jako interwencja po wystąpieniu dysfunkcji. Ma ona na celu, z jednej strony – przeciwdziałanie pogłębianiu się procesu chorobowego, zaś z drugiej – umożliwienie osobie objętej terapią i rehabilitacją powrotu do społeczeństwa, prowadzenia w nim satysfakcjonującego i społecznie akceptowanego trybu życia, wolnego od patologii. (Z. Gaś 1997).

1. PODSTAWA PRAWNA

Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej

Konwencja o Prawach Dziecka

Rozporządzenie MENiS z 31 stycznia 2002 r.

Ustawa o systemie oświaty

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z 19 sierpnia 1994 r.

Ustawie 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii

Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982 r.

Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych.

2. CELE I ZADANIA PROGRAMU PROFILAKTYKI

W wyniku diagnozy środowiska szkolnego w zakresie potrzeb rozwojowych dzieci i młodzieży oraz zagrożeń, na jakie narażony jest współczesny młody człowiek, wytyczono następujące cele oddziaływań wychowawczych i profilaktycznych:

1. Wspomaganie zdrowego rozwoju psychicznego dzieci i młodzieży;
2. Aktywizacja środowiska szkolnego w zakresie oddziaływań profilaktycznych;
3. Zapewnienie uczniom bezpieczeństwa w szkole i poza nią;
4. Przeciwdziałanie przemocy i agresji;
5. Wykształcenie umiejętności i zachowań umożliwiających zdrowy styl życia;
6. Profilaktyka uzależnień;
7. Wspieranie rodziców w procesie wychowania;
8. Zapewnienie młodzieży pomocy wychowawczej i terapeutycznej.

Cele działań profilaktycznych są realizowane przez:

1. Programy informacyjno – edukacyjne;
2. Programy profilaktyczne;
3. Zajęcia alternatywne;
4. Interwencje prowadzone w szkole i w poradniach profilaktycznych (wobec osób z grup ryzyka);
5. Współpracę między różnymi instytucjami (szkołami, poradniami, policją, samorządem itd.).

3. POTRZEBY ROZWOJOWE UCZNIÓW

W procesie psychospołecznego rozwoju dziecka ważną rolę odgrywa zaspokojenie jego potrzeb. Spełniają one funkcje regulatorów działania, są źródłem podejmowania przez dziecko różnych form aktywności. Niezaspokojone potrzeby oraz związane z tym stany frustracji powodują powstawanie różnych zaburzeń w zachowaniu, trudności wychowawczych, nieprzystosowania społecznego.

Ochrona dziecka przed uzależnieniami powinna rozpoczynać się tak wcześnie, jak to tylko możliwe. Rozsądne i naturalne wychowanie uwzględniające indywidualność dziecka i jego indywidualne potrzeby spowoduje, będzie skuteczną ochroną przed nałogami, sprawi, że dziecko będzie psychicznie zrównoważone, zaradne, pewne siebie, samodzielne, nie będzie ulegać uzależnieniom.

Potrzeby rozwojowe dziecka w wieku szkolnym

Problemy dzieci	Potrzeby wynikające z problemów
Skłonności agresywne, tendencje aspołeczne- skłonno­ści do izolacji i unikania kontaktów z otoczeniem.Brak pewności siebie, nadmierną   nieśmiałość, przejawianie skłonności nerwicowe przyjmujące formę   nieuzasadnionych obaw i lęków.Rozkapryszenie, skłonności do narzucania swej woli   otoczeniu.	Potrzeba bliskiego związku.Potrzeba bezpieczeństwa.Potrzeba kontaktów społecznych.Potrzeba przynależności grupowej,   akceptacji.Potrzeba własnego działania.Potrzeba pozytywnych wzorców.Potrzeby estetyczne i poznawcze-   kontakt z wytworami kultury.Potrzeba nowych przeżyć.

Szczególną fazę w życiu człowieka stanowi okres dojrzewania. Z perspektywy psychospołecznej właśnie wtedy dokonują się najważniejsze zmiany w zakresie obrazu siebie i społecznej percepcji jednostki, formowane są nowe wzorce relacji interpersonalnych, gwałtownie wzrasta liczba nowych doświadczeń osobistych i społecznych, rozwijane są umiejętności pozwalające na kształtowanie się poczucia własnej kompetencji. Tempo oraz sposoby osiągania celów rozwojowych zależą zarówno od samego nastolatka jak i od osób, z którymi się kontaktuje. Okres dojrzewania nie jest więc biernym oczekiwaniem na dorosłość i dojrzałość. Wręcz przeciwnie – w tej fazie życia młodzi ludzie są bardzo aktywni, eksperymentują z nowymi zachowaniami, poszukują nowych ról, nabywają nowych doświadczeń, a tym samym stają się innymi ludźmi, o nowych prawach i obowiązkach, mającymi nowe potrzeby i oczekiwania, wypełniającymi nowe zadania. W procesie tym niezwykle ważną rolę odgrywają znaczące osoby dorosłe, a zwłaszcza rodzice i nauczyciele (Z. Gaś 1997).

Potrzeby rozwojowe uczniów

Problemy młodzieży	Potrzeby wynikające z problemów
Problemy okresu dojrzewania:biologiczne, np. zmiany w wyglądzie,społeczne, np. kłopoty w kontaktach interpersonal­nych,psychiczne, np. duże napięcie wewnętrzne, niepokój.	potrzeba samoakceptacjipotrzeba rzetelnych informacji na temat dojrzewaniapotrzeba poczucia bezpieczeństwa i własnej wartości
Słaby system kontroli wewnętrznej, podejmowanie działań nieprzemyślanych i   ryzykownych.	potrzeba konstruktywnych wzorcówpotrzeba autonomii i samodzielności
Problemy związane z wysokim poziomem neuroty­zmu:niska tolerancja na frustracje,problemy adaptacyjne.	potrzeba radzenia sobie w trudnych, stresujących sytu­acjachpotrzeba akceptacji

Działania skierowane do uczniów

Szkoła wspierając wszechstronny rozwój ucznia, musi zachować właściwe proporcje między wiedzą a umiejętnościami i wychowaniem. Konieczne jest odpowiednie profilowanie celów w zakresie wiedzy, wartości oraz specyfiki podejmowanych oddziaływań.

W zakresie wiedzy dąży się do tego, aby wyposażyć młodego człowieka w:

• informacje dotyczące radzenia sobie w sytuacjach trudnych, problemowych
• informacje na temat radzenia sobie z własnymi emocjami
• informacje dotyczące sposobów skutecznego radzenia sobie z przeżywanymi lękami, wynikającymi zarówno z interakcji rówieśniczych, jak i z problemów osobistych,
• wiedzę o specyfice i chemicznej naturze poszczególnych środków odurzających i ich interakcjach;
• rozumieć istotę wpływów środków odurzających na fizjologię układów: krążenia, oddechowego, nerwowego i rozrodczego,
• rozumieć w jaki sposób środki odurzające wpływają na sprawność koordynacji psychoruchowej, co jest szczególnie ważne przy prowadzeniu pojazdów mechanicznych oraz uprawianiu sportu,
• rozumieć społeczną problematykę uzależnień, a w szczególności koszty społeczne uzależnień,
• rozumieć związki miedzy odurzaniem się a AIDS,
• znać przepisy prawne i zarządzenia lokalne dotyczące środków odurzających i ich używania,
• rozumieć istotę działania i wpływu środków społecznego przekazu na zachowanie człowieka (zwłaszcza dzieci i młodzieży),
• mieć pełne rozeznanie odnośnie do lokalnych problemów uzależnień oraz placówek niosących pomoc w zwalczaniu tego rodzaju problemów.

W zakresie wartości młody człowiek powinien zrozumieć, że stopniowo zwiększa się stopień jego swobody, ale równocześnie zwiększa się poziom odpowiedzialności za własne działania i za innych, w związku z czym uczeń powinien:

• znać i przestrzegać zasad i norm postępowania obowiązujących w szkole i społeczeństwie
• być świadomy swojej odpowiedzialności za tworzenie i zachowywanie środowiska wolnego od środków odurzających i to nie tylko w domu rodzinnym, ale również w szkole, na podwórku, w dzielnicy itd.,
• akceptować pogląd, że społeczeństwo samo troszczy się o siebie i liczy przede wszystkim na siebie, a więc między innymi nie toleruje używania środków odurzających,
• mieć przekonanie, że uczestniczenie w działaniach organizowanych przez szkołę (np. zawody sportowe, spotkania towarzyskie, imprezy rekreacyjno – rozrywkowe) sprzyja zachowaniu wolności od środków odurzających,
• rozwijać poczucie własnej wartości i akceptować pozytywne aspekty własnego dojrzewania i rozwoju,
• być świadomy własnego uspołecznienia i podejmować działania na rzecz rozwijania i wzbogacania lokalnej społeczności.

W zakresie działań konieczne jest:

• włączanie dzieci i młodzieży w organizację działań o charakterze profilaktycznym w szkole oraz na terenie gminy,
• włączenie młodzieży w organizowanie i odpowiedzialne kontrolowanie życia domowego i szkolnego (z uwzględnieniem problematyki wolności od środków odurzających),
• umożliwienie nastolatkom kontaktu z placówkami przeznaczonymi do pomagania ludziom w pokonywaniu trudności, czemu winno towarzyszyć przekonanie młodzieży, że nie jest ona odpowiedzialna za problemy, jakie przeżywają inni ludzie, ale jest zobowiązana do pomagania w ich rozwiązywaniu.

4. DIAGNOZA PROBLEMÓW – ZAGROŻENIA DLA DZIECI I MŁO­DZIEŻY

Diagnoza środowiska szkolnego została opracowana na podstawie:

1. rozmowy kierowanej w klasach I-III szkoły podstawowej,
2. ankiet dla uczniów w klasach IV-VI szkoły podstawowej i w klasach I-III gimnazjum,
3. ankiet dla rodziców,
4. ankiet dla nauczycieli,
5. wywiadu z wychowawcami,
6. obserwacji zachowań uczniów,
7. analiza frekwencji w dziennikach lekcyjnych,
8. analiza frekwencji rodziców na zebraniach organizowanych przez szkołę,
9. rozmowy z policją, pracownikami poradni psychologiczno-pedagogicznej, pracownikami organizacji, instytucji, które mają na celu dobro dziecka,
10. rozmowy z pielęgniarką szkolną.

Uczniowie o najwyższym ryzyku dysfunkcjonalności to uczniowie:

–        znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej,

–        wychowujący się w rodzinie niepełnej,

–        wychowujący się w rodzinie rozbitej,

–     uczniowie zagrożeni niepowodzeniami szkolnymi,

–     uczniowie z problemami emocjonalno – społecznymi.

W szkole wytyczono następujące obszary oddziaływań profilaktycznych:

OBSZAR I    – agresja

OBSZAR II   – bezpieczeństwo w szkole i poza nią

OBSZAR III  – spędzanie wolnego czasu uczniów

OBSZAR IV  – kształtowanie właściwych postaw, asertywność, kultura bycia i wypowiedzi

OBSZAR V   – profilaktyka uzależnień

W wyniku badań ankietowych w gimnazjum wyodrębniliśmy następujące obszary zachowań problemowych:

OBSZAR I   – wagary;

OBSZAR II  – palenie papierosów przez uczniów;

OBSZAR III – brak dyscypliny i niska kultura języka,

OBSZAR IV – brak motywacji do nauki, niskie potrzeby edukacyjne uczniów

5. PLAN REALIZACJI DZIAŁAŃ

Działania skierowane do dzieci i młodzieży

Model informacyjny (wszystkie klasy)

Zadania	Formy realizacji
I. Profilaktyka   dydaktyczno-wychowawcza	Informowanie o formach pomocy psychologiczno-pedagogicznejDiagnozowanie uczniów w Poradni Pedagogiczno-Psychologicznej.Zapewnienie pomocy w nauce (zajęcia dydaktyczno – wyrównawcze, warsztaty ortograficzne, zajęcia rozwijające uzdolnienia, zajęcia opiekuńczo-wychowawczej w świetlicy szkolnej, indywidualne zajęcia z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych).Stworzenie uczniom możliwości uczestniczenia w zajęciach rozwijających zainteresowaniaInformowanie rodziców o rodzajach i formach pomocy proponowanych przez Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną (zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, zajęcia logopedyczne, zajęcia terapeutyczne i socjoterapeutyczne, warsztaty ortograficzne z elementami uczenia się, terapia neurofeedback, terapia pedagogiczna, warsztaty psychoedukacyjne dla rodziców) oraz inne instytucje wspierające szkołęObjęcie uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych opieką pedagoga i psychologa (indywidualna praca z uczniem, rozmowy wychowawcze, wspierające i motywujące, porady i konsultacje dla rodziców).
II. Zapoznanie uczniów z   obowiązującymi regulaminami	Zapoznanie uczniów na godzinach wychowawczych ze Statutem, WSO, Programem Wychowawczym, Programem Profilaktyki
III. Tworzenie bezpiecznego, wolnego od uzależnień środowiska wychowawczego szkoły.	Dyżury nauczycieli na korytarzach, w szatni, na boiskach.Kontrola zachowań uczniów w toaletachAnkietowanie środowiska szkolnego na temat bezpieczeństwa w szkole.Organizowanie spotkań z funkcjonariuszem do spraw nieletnich i ruchu drogowego.Informowanie o sytuacjach zagrażających bezpieczeństwu uczniów.Warsztaty „Jak radzić sobie z przemocą i agresją”Zapoznanie uczniów z punktami statutu dotyczącymi zakazu używania środków uzależniających i opuszczania szkoły podczas zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnychSzkolenia na kartę rowerową.Współpraca z Policją, Patrolem Szkolnym i Strażą Miejską (kontrola terenu wg potrzeb).Przeprowadzenie zajęć i spotkań na temat bezpiecznych zabaw ( ferie, wakacje)

Działania profilaktyczne skierowane do uczniów klas I-III Szkoły Podstawowej:

Główne zadania do realizacji to:

• poznanie uczniów
• integracja zespołu klasowego oraz zespołu rodziców,
• wypracowanie form współpracy z rodzicami.
• Promocja zdrowego stylu życia,
• profilaktyka zachowań agresywnych

Zadania	Formy realizacji
Integracja zespołu klasowego	Zajęcia integracyjno- adaptacyjne ,,Poznajemy się poprzez zabawę” ,,Gry i zabawy ruchowe”- kl.-IGry i zabawy interakcyjneOrganizowanie uroczystości i imprez klasowych, wycieczek, ognisk wspólnych spotkań w szkole oraz poza nią
Poznajemy swoje uczucia	Zajęcia interakcyjne, odgrywanie rólEkspresja plastyczna
Umiejętność radzenia sobie ze złością, agresją i przemocą oraz w trudnych sytuacjach wychowawczych	Warsztaty „ Jak radzić sobie z przemocą, agresja i złością” – kl.1Spotkania z policjantem na temat „ Zasady bezpiecznego zachowania się w szkole i poza nią”„ Rozwiązujemy trudne sytuacje w klasie”- spotkanie z pedagogiem i psychologiem- kl.2-3 ( scenki dramowe, gry i zabawy, pogadanki na temat scenek i rzeczywistych sytuacji)Realizacja programu profilaktyczno-wychowawczego „Spójrz inaczej”Realizacja programów profilaktycznych : „Bezpieczna droga do szkoły”, „Wiem co robić kiedy jestem sam”, „Złość – przyjaciel czy wróg”Realizacja programów profilaktycznych prowadzonych przez psychologa i pedagoga (w zależności od potrzeb)Udział w teatrach profilaktycznychApele wychowawcze – analiza bieżących problemów wychowawczychProgramy audiowizualne dotyczące bezpieczeństwa i problemów dzieciSpotkania edukacyjne z rodzicami, zebrania klasowe, konsultacje indywidualne, rozmowy wspierające
Promowanie zdrowego stylu życia	Realizacja programu zdrowotnego „Zasady racjonalnego odżywiania”, „Program zdrowy uczeń”Pogadanki na temat szkodliwości dymu nikotynowego- kl.1-3Pogadanki nt. roli i zasad przestrzegania higieny osobistej, filmy edukacyjne.Kontrola czystości osobistej- pielęgniarkaPrzybliżenie uczniom i rodzicom zagadnień związanych z problema­tyką wad postawy i słuchuOrganizowanie badań wad postawy.Dostosowanie wielkości krzeseł i stolików do wysokości uczniów.Organizacja Dni SportuOrganizacja turniejów profilaktycznych,Realizacja zajęć na temat zdrowego odżywiania się, promujących zdrowy styl życiaUdział w programie „Owoce w szkole”, „Szklanka mleka”- kl.1-3Prowadzenie różnych form pozalekcyjnych zajęć sportowych.
Zagospodarowanie czasu wolnego uczniów	Koła zainteresowańŚwietlica opiekuńczo-wychowawczaKonkursy, wycieczki, imprezy szkolne

Działania profilaktyczne skierowane do uczniów klas 4-6 Szkoły Podstawowej:

Główne zadania do realizacji to:

• stworzenie przyjaznej atmosfery w szkole,
• promocja zdrowego stylu życia,
• profilaktyka zachowań agresywnych.

Zadania	Formy realizacji
Kształtowanie umiejętności z zakresu komunikacji in­terpersonalnej	Klasy 4- warsztaty na temat   „Postrzegamy siebie i rozumiemy swoje uczucia” (psycholog)Klasa 5- zajęcia na temat „ Poznajemy siebie z własnego   doświadczenia i opinii innych. Potrafimy jasno i precyzyjnie komunikować się z   innymi”Klasa 6- zajęcia na temat „ Moje słabe i mocne strony- akceptacja siebie, umiejętność samooceny”
Kształtowanie właściwych postaw społecznych.	Zajęcia dotyczące praw i obowiązków uczniaWarsztaty „ Asertywność jako postawa, dzięki której możemy zachować swoją tożsamość i poczucie własnej wartości” –  (psycholog)Warsztaty „ Jak radzić sobie ze stresem” – (psycholog)
Umiejętność radzenia sobie ze złością agresją i przemocą oraz w trudnych sytuacjach wychowawczych	Warsztaty „ Jak radzić sobie z przemocą, agresja i złością”„Radzenie sobie z przykrymi emocjami, sposoby opanowywania emo­cji”Programy profilaktyczne realizowane przez Referat Profilaktyki Straży Miejskiej: „Bezpieczeństwo w sieci”, „Kodeks rowerzysty”, „Jestem ostrożny”Realizacja programów profilaktycznych prowadzonych przez psychologa i pedagoga (w zależności od potrzeb)Prowadzenie zajęć profilaktycznych – „Stop cyberprzemocy”Apele wychowawcze – analiza bieżących problemów wychowawczychProgramy audiowizualne dotyczące bezpieczeństwa i problemów dzieciSpotkania edukacyjne z rodzicami, zebrania klasowe, konsultacje indywidualne, rozmowy wspierające
Promocja zdrowia	Program zdrowy uczeń – „Zasady racjonalnego odżywiania”Realizacja programu profilaktycznego „Spójrz inaczej…”Filmy edukacyjne, pogadanki z pielęgniarką szkolnąAkcje promujące zdrowy styl życia
Zagospodarowanie czasu wolnego uczniów	Zajęcia rozwijające uzdolnienia uczniówUKSKonkursy, wycieczki, imprezy szkolneZajęcia dla dzieci w czasie ferii zimowychAkcje charytatywne

Działania profilaktyczne skierowane do uczniów klas pierwszych gimnazjum:

Główne zadania do realizacji w klasie pierwszej to:

• poznanie uczniów,
• integracja zespołu klasowego oraz zespołu rodziców,
• wypracowanie form współpracy z rodzicami,
• profilaktyka uzależnień
• doradztwo zawodowe

Zadania	Formy realizacji
I. Przeciwdziałanie sytuacjom stresowym.	Zapoznanie ze   szkołą,Zajęcia integracyjno – adaptacyjne.
II. Kształtowanie i wzmacnianie   poczucia własnej wartości, budowanie postaw empatii i zaufania.	Organizowanie imprez klasowych w celu bliższego poznania się (wy­cieczki, dyskoteki Andrzejki, Mikołajki).Realizacja programu profilaktycznego „Spójrz inaczej”
III. Zintegrowanie zespołu klasowego.	Zajęcia integracyjneGodziny wychowawcze o zainteresowaniach uczniów.
IV. Rozwijanie u uczniów umiejętności   radzenia so­bie z presją rówieśników, zachowania się w sytuacjach trudnych	Godziny wychowawcze dotyczące asertywności, radzenia sobie w sytu­acjach trudnych.- program profilaktyczny „Przeciwdziałanie   przemocy rówieśniczej”
V. Kształtowanie umiejętności pracy w grupie.	Zajęcia z zakresu:-     Komunikacji werbalnej i pozawerbalnej,-     budowanie zaufania do innych,-     poszanowania odmienności.
VI. Profilaktyka uzależnień i zagrożeń	Zajęcia profilaktyczne dotyczące   problemu uzależnień – cykl zajęć warsztatowych dla uczniów – prowadzenie   pedagog („Chemiczna pułapka”, „Używanie i nadużywanie”, „Asertywność”)Program profilaktyczny – „Nikotyna   legalny narkotyk”Prowadzenie zajęć profilaktycznych   – „Stop cyberprzemocy”Zajęcia profilaktyczne prowadzone   przez Referat Profilaktyki Straży Miejskiej – „Decyduję świadomie”,   „Zachowania ryzykowne”Realizacja programów   profilaktycznych w zależności od potrzeb
VII. Doradztwo zawodowe	Warsztaty z doradztwa zawodowegoTablice informacyjne w ramach   doradztwa zawodowegoZajęcia indywidualne i grupowe z   psychologiem i pedagogiem
VIII. Promocja zdrowia	Program – „Zdrowy uczeń”-   Higiena i jej wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne-   Profilaktyka chorób zakaźnych-   Racjonalne i nieracjonalne odżywianie-   Niebezpieczeństwo sięgania po narkotyki i nadużywanie leków
IX. Zagospodarowanie czasu wolnego   uczniów	Zajęcia rozwijające uzdolnienia uczniówUKSKonkursy, wycieczki, imprezy szkolneAkcje charytatywne – „Klub   8-Wspaniałych”, „WOŚP”

Działania profilaktyczne skierowane do uczniów klas drugich gimnazjum:

Istotnymi tematami do realizowania w klasie drugiej są:

• profilaktyka uzależnień,
• profilaktyka zachowań agresywnych,
• doradztwo zawodowe

Zadania	Formy realizacji
I. Profilaktyka uzależnień i zagrożeń	Realizacja programów   profilaktycznych w zależności od potrzebProgramy audiowizualne dotyczące   profilaktyki zagrożeń – „Lekcje przestrogi”Spotkania z pedagogiem i pedagogiem   w ramach przeciwdziałania przemocy rówieśniczejKonkursy, filmy i ich omawianie.Realizacja programu   profilaktyczno-wychowawczego „Spójrz inaczej”Prowadzenie zajęć profilaktycznych   – „Stop cyberprzemocy”Zajęcia profilaktyczne prowadzone   przez Referat Profilaktyki Straży Miejskiej
II. Doradztwo zawodowe	Warsztaty z doradztwa zawodowegoTablice informacyjne w ramach   doradztwa zawodowegoZajęcia indywidualne i grupowe z psychologiem i pedagogiem
III. Promocja zdrowia	Program – „Zdrowy uczeń”-   Higiena i jej wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne-   Profilaktyka chorób zakaźnych-   Racjonalne i nieracjonalne odżywianie-   Niebezpieczeństwo sięgania po narkotyki i nadużywanie leków
IV.Zagospodarowanie czasu wolnego   uczniów	Zajęcia rozwijające uzdolnienia uczniówUKSKonkursy, wycieczki, imprezy szkolneAkcje charytatywne – „Klub   8-Wspaniałych”, „WOŚP”

Działania profilaktyczne skierowane do uczniów klas trzecich gimnazjum:

Istotnymi elementami działań do realizacji w klasie trzeciej są:

• doradztwo zawodowe – podejmowanie przez młodzież decyzji o wyborze kierunku swojego kształcenia, czyli pierwszej decyzji zawodowej,
• profilaktyka uzależnień i zagrożeń,
• profilaktyka zachowań agresywnych,

Zadania	Formy realizacji
I. Profilaktyka uzależnień i zagrożeń	Realizacja programów profilaktycznych w zależności od potrzebProgramy audiowizualne dotyczące   profilaktyki zagrożeń – „Lekcje przestrogi”Spotkania z pedagogiem i pedagogiem   w ramach przeciwdziałania przemocy rówieśniczejKonkursy, filmy i ich omawianie.Realizacja programu   profilaktyczno-wychowawczego „Spójrz inaczej”Prowadzenie zajęć profilaktycznych   – „Stop cyberprzemocy”Zajęcia profilaktyczne prowadzone   przez Referat Profilaktyki Straży MiejskiejGodziny wychowawcze na temat   społecznych i zdrowotnych skutków uzależnień.
II. Doradztwo zawodowe	Warsztaty z doradztwa zawodowegoTablice informacyjne w ramach   doradztwa zawodowegoZajęcia indywidualne i grupowe z   psychologiem i pedagogiem
III. Promocja zdrowia	Program – „Zdrowy uczeń”Zajęcia dla uczniów w ramach „Wychowanie do życia w rodzinie”-   Higiena i jej wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne-   Profilaktyka chorób zakaźnych-   Racjonalne i nieracjonalne odżywianie-   Niebezpieczeństwo sięgania po narkotyki i nadużywanie leków
IV. Zagospodarowanie czasu wolnego uczniów	Zajęcia rozwijające uzdolnienia uczniówUKSKonkursy, wycieczki, imprezy szkolneAkcje charytatywne – „Klub   8-Wspaniałych”, „WOŚP”

DZIAŁANIA ALTERNATYWNE

Zajęcia dodatkowe przeznaczone są dla uczniów pragnących wspólnie z nauczycielem poszerzać swoje wiadomości i umiejętności w zakresie jednego przedmiotu lub innej dziedziny aktywności.

Cele zajęć:

–          rozbudzanie i kształtowanie zainteresowań uczniów,

–          poszerzanie wiedzy uczniów poza zakres przewidziany w programie nauczania,

–          rozwijanie uzdolnień uczniów,

–          zagospodarowanie wolnego czasu ucznia.

W zajęciach pozalekcyjnych uczestniczą uczniowie zainteresowani przedmiotem.

W zajęciach sportowych uczestniczą uczniowie z wysoką sprawnością fizyczną i predyspozycjami do uprawiania określonej dyscypliny sportowej, wyznaczeni przez nauczycieli wychowania fizycznego.

W zajęciach rekreacyjno-sportowych uczestniczą uczniowie nie mający predyspozycji do udziału w sekcjach specjalistycznych.

Zadania	Formy realizacji
Praca w organizacjach działających w szkole	Działalność Samorządu uczniowskiego i innych organizacji.
Zajęcia sportowe	Działania Uczniowskiego Klubu Sportowego „UKS – Mokotów”
Promocja zdrowego stylu życia	Konkursy dotyczące zdrowia np. szkodliwości alko­holu, nikotyny, konkurs wiedzy o AIDS itd.Spotkania z pielęgniarką na temat chorób i higieny,Filmy dotyczące zagrożeń cywilizacyjnych,Gazetki tematyczne,
Zajęcia pozalekcyjne	Koła   przedmiotowe,Zajęcia przygotowujące do egzaminu   i sprawdzianu
Organizacja imprez masowych	Wyjścia na spektakle filmowe,Wycieczki klasowe,Dyskoteki szkolne,Organizacja Festynu szkolnego,Organizacja Święta Szkoły,Organizacja Dnia Wiosny, Jasełek, Mikołajków, Dnia Nauczyciela,
Organizacja i propagowanie olimpiad, konkursów i zawodów	Udział w zawodach sportowych,Udział w konkursach wiedzy,Udział w olimpiadach przedmiotowych,środowisko społeczne (złe warunki ekonomiczne),

 PROGRAMY PROFILAKTYCZNE REALIZOWANE W SZKOLE

• Program przeciwdziałania przemocy i agresji rówieśniczej
• Program profilaktyczny „Jak radzić sobie z przemocą i agresją”
• Program profilaktyczny „Spójrz inaczej”
• Programy audiowizualne dotyczące profilaktyki uzależnień
• Programy audiowizualne dotyczące agresji, przemocy, bezpieczeństwa i zagrożeń – „Lekcje przestrogi”
• Cykl zajęć profilaktycznych dotyczących problemu uzależnień
• Programy profilaktyczne proponowane przez Referat Profilaktyki Straży Miejskiej: „Bezpieczna droga do szkoły”, „Wiem co robić, kiedy jestem sam”, „Komunikacja bez przemocy”, „Jestem strażnikiem przyrody”, „Bezpieczeństwo w sieci”, „Jestem ostrożnym”, „Decyduję świadomie”.

Spodziewane efekty podejmowanych działań w zakresie profilaktyki pierwszorzędowej

Zmiany w postawach, wiedzy i zachowaniu:

• wykształcenie nawyków zdrowego stylu życia
• nabycie wiedzy o szkodliwości alkoholu, narkotyków, dopalaczy i innych środkach odurzających,
• nabycie umiejętności dbania o własne bezpieczeństwo,
• zdobycie wiedzy na temat skutków prawnych i społecznych używania środków odurzających,
• umiejętne radzenie sobie w sytuacjach zetknięcia się z przemocą i uzależnieniami,
• nauczenie się pozytywnych zachowań oraz właściwego postrzegania i rozumienia ludzi,
• zdobycie umiejętności dokonywania wartościowych i sensownych wyborów w życiu.

Działania podejmowane w szkole w ramach profilaktyki drugorzędowej.

Działania tego typu są podejmowane wobec osób z tzw. grup podwyższonego ryzyka.

Do czynników ryzyka zalicza się:

• środowisko społeczne (złe warunki ekonomiczne),
• normy społeczne promujące dane zachowania (rodziny dysfunkcyjne),
• grupa rówieśnicza, w której normą są zachowania dysfunkcyjne (np. zażywanie środków odurzających),
• defekty w zakresie zdrowia somatycznego,
• dysfunkcyjność w zakresie psychicznym (próby samobójcze).

W przypadku zarejestrowania negatywnych i aspołecznych zachowań pedagog lub dyrektor szkoły podejmuje dzia­łania zmierzające do wyeliminowania ich skutków:

• podejmuje systematyczne rozmowy z uczniem, a gdy sytuacja tego wymaga podejmuje interwencje z włącze­niem rodziców,
• kieruje do specjalistycznych poradni,
• obejmuje opieką uczniów znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej (współpraca z Ośrodkami Pomocy Społecznej),
• systematycznie współpracuje z Policją, Sądem dla Nieletnich, z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną oraz z innymi poradniami specjalistycznymi,
• sprawuje opiekę nad uczniami posiadającymi opinie i orzeczenia z Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej

Działania skierowane do rodziców

Zadania	Formy realizacji
I. Informowanie rodziców o pracach szkoły	Zapoznanie ze Statutem Szkoły (w tym z WSO), Programem Wychowawczym, Programem Profilaktyki,    regulaminami organizacyjnymi.Organizowanie Dni Otwartych Szkoły.Informowanie o formach pomocy socjalnej organizowanych w szkole i poza niąPrezentacja działalności szkoły podczas „Święta Szkoły”
II. Informowanie rodziców o funkcjonowaniu dziecka w szkole	Informowanie o wynikach w nauce i zachowaniu na zebraniach z rodzicami,Indywidualne spotkania z wychowawcą i pedagogiem,Pisma informujące o wynikach w nauce,Spotkania z dyrektorem szkoły, pedagogiem,
III. Współpraca z rodzicami	Pomoc rodziców przy organizacji imprez szkolnych,Systematyczna współpraca z Radą Rodziców.

Działania skierowane do nauczycieli

Zadania	Forma realizacji
I. Propagowanie kursów i szkoleń	informowanie o kursach i szkoleniach w pokoju nauczycielskimpromowanie nauczycieli doskonalących się w profilaktyce i wychowaniu,
II. Organizacja szkoleń i warsztatów	spotkania z e specjalistami z zakresu opieki i wychowania.
III. Propagowanie literatury dotyczącej   profilaktyki uza­leżnień	pozyskiwanie i udostępnianie materiałów dotyczących profilaktyki uzależnień

6. OBOWIĄZKI OSÓB ODPOWIEDZIALNYCH ZA REALIZACJĘ PROGRAMU PROFILAKTYKI

Obowiązki dyrektora:

1. Zakłada, że w jego szkole funkcja profilaktyki musi być spójna z funkcją wychowania.
2. Posiada podstawową wiedzę w zakresie profilaktyki problemowej.
3. Umacnia pozytywne relacje interpersonalne w szkole.
4. Premiuje doskonalących się nauczycieli.
5. Zachęca młodzież do udziału w działaniach profilaktycznych.
6. Włącza rodziców do współpracy w tworzeniu i realizacji szkolnych programów: wychowawczego i profilaktycznego.
7. Wspiera finansowo i organizacyjne działania profilaktyczne w swoim środowisku.

Obowiązki pedagoga szkolnego:

1. Diagnozowanie problemów wychowawczych szkoły.
2. Koordynowanie i monitorowanie przebiegu realizacji programu profilaktyki i programu wychowawczego szkoły.
3. Wspieranie wychowawcy i pozostałych pracowników w realizacji zadań profilaktycznych i wychowawczych.
4. Udział w wewnątrzszkolnym doskonaleniu (Rady Pedagogiczne).
5. Praca indywidualna i grupowa z uczniami i rodzicami.
6. Propaguje treści i programy profilaktyczne.
7. Rozpoznaje potrzeby ekonomiczne uczniów i pracuje w Komisji ds. Pomocy Socjalnej.
8. Systematycznie doskonali się w zakresie wychowania i profilaktyki.

Obowiązki psychologa:

1. Prowadzenie działań diagnostycznych uczniów(trudności wychowawcze, trudności w nauce, problemy rozwojowe, orientacja zawodowa
2. Organizacja różnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej
3. Organizacja i prowadzenie zajęć dla uczniów
4. Udział w różnych formach doskonalenia zawodowego
5. Praca indywidualna i grupowa z uczniami
6. Współpraca z gronem pedagogicznym oraz pozostałymi pracownikami szkoły

Obowiązki nauczycieli (nauczycieli wychowawców):

1. Promuje zdrowy styl życia i wartościowe formy spędzania wolnego czasu.
2. Utrzymuje osobowe relacje z uczniami (poprzez konsultacje, indywidualne rozmowy).
3. Konstruktywnie współpracuje z gronem pedagogicznym oraz pozostałymi pracownikami szkoły.
4. Doskonali się osobowościowo.
5. Dostrzega indywidualność dziecka, indywidualizuje oddziaływania.
6. Ma pozytywne relacje z rodzicami, potrafi pozyskać rodziców do współpracy.
7. Doskonali się zawodowo.

Obowiązki rodziców:

1. Mają dobry kontakt ze szkołą i szeroko rozumianym środowiskiem dziecka.
2. Aktywnie współpracują ze szkołą, dzieląc odpowiedzialność za podejmowane wspólnie oddziaływania profilaktyczno – wychowawcze i opiekuńcze.
3. Zdobywają wiedzę na temat potrzeb dzieci, zagrożeń wieku dojrzewania i sposobów przeciwdziałania im.
4. Stanowią wzór osobowy – model dla dziecka.
5. Dbają o dobry kontakt z dzieckiem.

7. INSTYTUCJE WSPIERAJĄCE SZKOŁĘ W DZIAŁANIACH PROFILAKTYCZNYCH

Nazwa instytucji	Telefon
Poradnia Psychologiczno –   Pedagogiczna Nr 7	22 849999822 8499803
Centrum Pomocy Dzieciom „Mazowiecka”	22 826886222 8261434
Ośrodek Pomocy Społecznej Filia nr 1	22 841495422 8412363
Ośrodek Pomocy Społecznej Filia nr   2	22 841748322 8445884
Ośrodek Pomocy Społecznej, ul. Falęcka 10	22 8495858
Specjalistyczna Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna  TOP	22 822771722 8223601
Komisariat Policji – Zespół ds. Profilaktyki Społecznej Nieletnich i Patologii	22 603185622 6031607
Straż Miejska – Wydział Prewencji – Referat Profilaktyki Straży Miejskiej	22 6433702
Centrum Wspomagania Rozwoju Osobowości Specjalistyczna Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna	22 8479542
COMS – Centralny Ośrodek Medycyny   Sportu	22 5928340

Wykaz placówek udzielających pomocy osobom z problemem narkotykowym

Województwo mazowieckie:

Nazwa placówki	Telefon
Konsultacyjna Przychodnia Specjalistyczna dla Dzieci i Młodzieży, ul. Dzielna 7  0801   – 199 – 990Ogólnopolski Telefon Zaufania  0801   – 199 – 990	22 831192022 831607922 8311966
Pogotowie MakoweBezpłatna linia	801 109 – 696
Poradnia   Profilaktyczno – Terapeutyczna OPTA, ul. Okólnik 11a/34	22 8263616
Młodzieżowa Poradnia Profilaktyki i Terapii „POZA ILUZJĄ” ul. Dąbrowskiego 75a	22 8449461
Poradnia Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży ul. Puławska 87/89	22 8412654
Szpital Nowowiejski ul. Nowowiejska 27 (testy narkotykowe)	22 8252031

8. EWALUACJA PROGRAMU

1. Cel ogólny ewaluacji:

Podniesienie efektywności pracy szkoły.

2. Cel szczegółowy:

Sprawdzenie funkcjonowania Programu Profilaktyki w praktyce szkolnej oraz jego modyfikacja i wyeliminowanie dostrzeżonych braków.

Obiekt ewaluacji	Pytania kluczowe	Kryteria ewa­luacji	Metody	Próba	Monitoro­wanie	Raport
Funkcjono­wanie   pro­gramu pro­filaktyki	Czy program profilaktyki   uwzględnia przepisy prawa oświatowego?Jaka jest znajomość pro­gramu   profilaktyki wśród uczniów, nauczycieli i ro­dziców?Czy główne założenia pro­gramu   są akceptowane przez wszystkich zaintere­sowanych: uczniów, na­uczycieli i   rodziców?W jaki sposób   są realizo­wane założone w progra­mie cele?W jaki sposób program   wpływa na rozwój ucznia w sferze psychofizycznej i   aksjologicznej?	Zgodność z obowiązującymi   przepisami.Znajomość pro­gramu   profilak­tykiAkceptacja zało­żeń.Realizacja zało­żonych w   pro­gramie celów.Adekwatność założeń pro­gramu   do potrzeb i oczekiwań.	WywiadObserwacja   zajęćAnaliza do­kumentówStudium   przypadku	Wszyscy uczniowie, uczestnicy programu.	Dane gromadzi   pedagog i psycholog szkolny	Pisemny do   wiadomości rady pedago­gicznej, rady rodziców oraz samorządu szkolnego.